Fierljeppen of polsstokverspringen is een sport waarbij een atleet met behulp van een polsstok een zo groot mogelijke afstand over het water overbrugt. De betekenis van fierljeppen is ver springen. “Fier” is Fries voor “ver” en “ljeppen” betekent “springen”. Iemand die de sport beoefend is een “fierljepper” of “ljepper”.
Omschrijving fierljepsprong
De fierljepsprong begint met een korte felle sprint, de aanloop, van ongeveer 30 meter naar de polsstok, gevolgd door een sprong naar de stok, de insprong. Daarna klimt de fierljepper 3 – 6 m naar de top van de polsstok en maakt de ljepper een uitsprong en landt in het zandbed.
Polsstok
De polsstok is van carbon en is tussen de 9 en 13,25 m lang. Meisjes gebruiken een polsstok van 9 à 10 m en heren-senioren gebruiken een polsstok van 11 m waarop ze eventueel een verlengstuk, een top, plaatsen. De maximaal toegestane lengte van een polsstok is 13,25 m. Vroeger waren de polsstokken eerst van hout en later van aluminium.
Schans en waterbreedte
Het laatste stuk van de aanloop naar de pols gaat over een schans. De schans is een constructie die deels in het water staat en deels op de grond staat. Een schans kan langer of korter gemaakt worden. Hoe verder een schans in het water staat, hoe kleiner de afstand over het water is. De schans van de dames en de meisjes staat het verst in het water, de waterbreedte gemeten vanaf het eindpunt van de schans tot de rand van het zandbed is 9 m. De schans van de heren-senioren staat het minst ver in het water, hier is de waterbreedte 12 m.
Afstand polsstok en schans
De polsstok staat voor de sprong al in het water en wordt op afstand van de schans gehouden. De persoon die met een stok de pols op afstand van de schans houdt is de polshouder. Maar ook de stok die de pols of afstand houdt wordt polshouder genoemd.
Hoe verder een polsstok van de schans in het water staat, hoe verder gesprongen kan worden.
De fierljepper of diens trainers zet de polsstok op de gewenste afstand in het water.
Klimmen
Om verder te kunnen fierljeppen moet een ljepper zo hoog mogelijk klimmen. De beste fierljeppers hebben 5 à 6 klimslagen nodig om in de top van de polsstok te komen. Een klimslag is één verplaatsing van de handen en de voeten. Sommige fierljeppers verplaatsen beide handen tegelijkertijd en sommige fierljeppers verplaatsen eerst één hand en dan de andere hand. Sommige fierljeppers maken een korte snelle klimslag, en anderen maken een grote klimslag.
Uitsprong
Om zover mogelijk te springen is een goede afzet vanaf de stok: de uitsprong, belangrijk. Er zijn twee technieken van uitspringen. De moeilijkste uitsprong is de uitsprong waarbij de fierljepper gestrekt uit de polsstok komt, er zijn maar een paar fierljeppers die dat goed kunnen. De makkelijkere manier is om na de laatste klimslag naast de polsstok te komen en je uit te duwen.
Zandbed
Een goed zandbed is belangrijk voor een veilige landing. Het zand wordt voor een wedstrijd en voor de training met een machine gefreesd, het zand wordt dan los gemaakt. Een fierljepper komt van 3 – 5 m hoogte vanuit de polsstok met een uitsprong in het zandbed terecht. Naast een veilige landing is het meten van de afstand via de zandafdruk in het zand belangrijk.
Hoe ver is de sprong?
De afstand die een fierljepper heeft gesprongen wordt gemeten vanaf het eindpunt van de schans tot de afdruk in het zand. Het punt wat het dichst bij de waterlijn is telt. Bij een wedstrijd wordt in deze afdruk een piketpaaltje geplaatst. Via een laserapparaat wordt afgelezen wat de afstand is. Net als bij verspringen wordt de afstand loodrecht vanaf de schans gemeten. De afstand wordt automatisch op het digitale scorebord geplaatst, samen met het nummer van de fierljepper.
Waterdiepte
De Technische Commissie controleert voor een wedstrijd alle maten en diepten per schans. De totale diepte van de schans tot de bodem mag maximaal 4 m zijn. De waterdiepte is ongeveer 2 m.
Indicatielijn in het zandbed
Tijdens een wedstrijd liggen twee lijnen in het zandbed. Dit zijn lijnen die een indicatie geven van de gesprongen afstand. De fierljepper en het publiek hebben dan een idee van hoever de sprong is. De afstand wordt exact opgemeten met een laserapparaat, de score wordt daarna op het scorebord geplaatst.
Natsprong
Een mislukte sprong is een natsprong. Het is de kunst om heel langzaam over het water te gaan, zodat de fierljepper meer tijd heeft om te klimmen. Soms ligt een topsprong heel dicht bij een natsprong.
Dode punt
Het punt waar de polsstok loodrecht in het water staat heet het dode punt. Het is de kunst om recht over het dode punt te gaan. Gaat een fierljepper scheef na het dode punt, dan is de afstand minder ver, omdat de afstand ook loodrecht vanaf de schans wordt gemeten.
Klimpaal
Veel fierljeppers hebben thuis in de tuin of in de schuur een klimpaal te staan. Dit is een aluminium stok die loodrecht in de grond staat. De klimpaal heeft een lengte van ongeveer 6 m. Hierin kan de klimtechniek en de klimsnelheid worden geoefend.
Fietsband en hars
Om meer grip op de polsstok te krijgen worden twee hulpmiddelen gebruikt: een fietsband (binnenband) ook wel klimleer genoemd en hars. De fietsband wordt om één voet gewikkeld. De fietsband beschermd de voet tegen schuurplekken op de wreef en scheen van de voet.
De hars wordt op de fietsband, de voet en de handen gespoten. Hiermee heeft de fierljepper meer grip op de pols en is er minder kans op glijden in de polsstok.
Competitie in Friesland en Groningen
De FLB organiseert samen met zes fierljepverenigingen in Friesland en Groningen een competitie.De competitie is verdeeld over een 1e klasse, een 2e klasse, een 3e klasse en een jeugdcompetitie.
Elke vereniging organiseert voor al deze klassen 3 à 4 wedstrijden. Het competitie seizoen is van 15 mei tot en met de eerste week van september. Tijdens een wedstrijd mag elke fierljepper drie sprongen maken. In de 1e klasse mogen de beste fierljeppers in een finale nogmaals twee fierljepsprongen maken. Degene die per categorie het verst heeft gesprongen is dagkampioen.
Meisjes / dames / jongens / junioren / senioren
Fierljeppen is een ‘gemengde’ sport. Jongens en meisjes, dames en heren hebben op hetzelfde moment een wedstrijd, de prijzen worden verdeeld over de vijf verschillende categorieën. Een wedstrijd is onderverdeeld in meisjes met een leeftijd tot en met 15 jaar. Dames vanaf 16 jaar. Jongens tot en met 15 jaar. Junioren van 16 tot en met 20 jaar en Senioren vanaf 21 jaar.
Trainer/coach
Tijdens een fierljepsprong is er altijd iemand die achter de fierljepper aan rent. Dit is de coach of trainers van de fierljepper. Tijdens de sprong geeft deze persoon aanwijzingen over het verloop van de sprong. Hij/zij roept bijvoorbeeld “klimmen-klimmen” of “los”, bij deze laatste aanwijzing moet de fierljepper direct de polsstok los laten, want of de fierljepper haalt het dode punt niet of de fierljepper gaat heel erg scheef en heeft kans om op de rand van het zandbed te komen.
Wedstrijd
Elke groep: meisjes, jongens, dames, junioren en senioren hebben hun eigen wedstrijd In een groep zitten maximaal 8 deelnemers. De groepen die bovenaan op de wedstrijdlijst staan: meisjes, jongens en mixklasse senioren maken eerst ieder 3 sprongen. Daarna maken de andere drie groepen: dames, junioren en Topklasse senioren hun 3 wedstrijdsprongen. Van de dames, de meisjes de jongens en de junioren mogen van iedere groep de 3 beste fierljeppers nog 2 finale sprongen maken. Bij de senioren en de mixklasse senioren mogen de beste 6 nog 2 finale sprongen maken. Na deze finale worden de prijzen verdeeld. Degene die per categorie het verst heeft gesprongen wordt dagkampioen.
Klassement
Een fierljepper in een fierljepseizoen meedoen aan ruim 20 fierljepwedstrijden. Per wedstrijd telt de verst gesprongen afstand, gemaakt in de drie competitie sprongen. Sprongen die gemaakt zijn in de finale tellen niet mee voor het klassement. Het klassement wordt uiteindelijk gemaakt door de beste 7 afstanden bij elkaar op te tellen. De beste fierljepper staat bovenaan in het klassement.
Leidersshirt
Tijdens de fierljepcompetitie dragen de beste fierljeppers in de 1e klasse per categorie het leidersshirt. Het leidersshirt is opvallend en heeft net als de Friese vlag rode pompeblêden en blauwe en witte strepen.
Jeugdcompetitie
De jeugd: jongens en meisje van 8 tot en met 12 jaar hebben hun eigen competitie en wedstrijden op speciale jeugdschansjes. Elke vereniging heeft naast 3 grote schansen ook 2 jeugdschansen.
De waterbreedte bij een jeugdschans varieert tussen de 4 en de 7 m. Ook de waterbreedte bij de jeugdschansjes kan aangepast worden door de schans te verlengen of korter te maken.
Records
Bij het fierljeppen zijn verschillende records per categorie: jongens, meisjes, dames, junioren en senioren, te behalen. De verste afstand gesprongen is het Nederlands record voor senioren is dit 22,21 m. gesprongen door Jaco de Groot en voor de dames is dit 18.19 m., gesprongen door Marrit van der Wal. Er zijn Friese records en Hollandse records. Elke schans per accommodatie heeft een schans record en elke fierljepper heeft een persoonlijk record.
Overzicht records
<hier volgt een overzicht>
Fries Kampioenschap (FK)
Op de 2e of 3e zaterdag van augustus wordt het Fries Kampioenschap fierljeppen in Winsum (Frl.) gehouden. Voor de fierljeppers is dit de belangrijkste wedstrijd in het jaar, iedereen wil graag Fries Kampioen zijn. De beste fierljeppers per categorie worden op basis van het klassement geselecteerd.
Nederlandse Fierljep Manifestatie (NFM)
Eind juli of begin augustus organiseert fierljepvereniging It Heidenskip een open wedstrijd. Iedereen die kan fierljeppen mag meedoen, soms zijn er ook deelnemers uit België of Engeland. In de ochtend en de middag zijn de voorrondes waarbij de fierljeppers zich kunnen plaatsen voor de finale die in de avond wordt gehouden. De afstanden die in de ochtend en middag ronde zijn gesprongen, tellen in de finale niet meer mee.
Tweekamp (TK)
Eén keer per jaar is de tweestrijd tussen de Friezen/ Groningers (FLB) en de Hollanders (PBH). Een gelijk aantal deelnemers van elke categorie en van elke bond strijden tegen elkaar. Van iedere fierljepper telt de beste afstand. Alle beste afstanden bij elkaar opgeteld, bepaald de uitslag.
Nederlands Kampioenschap (NK)
Het Nederlands Kampioenschap is de laatste wedstrijd van het fierljepseizoen. Deze wedstrijd wordt om en om in Friesland/Groningen of in Utrecht/Zuid Holland gehouden. De beste fierljeppers van de FLB en de PBH worden hiervoor uitgenodigd.
Zomersport
Fierljeppen is een echte zomersport. De eerste wedstrijd is half mei, de laatste wedstrijd is het Nederlands Kampioenschap, dit wordt gehouden op de laatste zaterdag van augustus, of de eerste zaterdag van september. Omdat veel wedstrijden op avond plaatsvinden kan het seizoen niet doorlopen tot in de herfst, het is dan eerder donker, de polsstok is in de schemering niet goed te zien. Daarnaast wordt het kouder en is de kans op blessures groter.
Blessures en EHBO
Bij elke officiële wedstrijd is EHBO verplicht aanwezig. Meestal is een pleister of een koelelement voor gekneusde plekken voldoende. Fierljeppen is niet gevaarlijker dan andere sporten. Een goede training en warming up is bij elke sport belangrijk, ook bij het fierljeppen.
Polsenkar
Bij de fierljepwedstrijden worden altijd de polsen van de FLB gebruikt. De polsen, 8 tot 11 m lang worden op een speciale aanhangwagen vervoerd, dit wordt de polsenkar genoemd. Samen met de bus is het een opvallende verschijning op de weg. De polsenkar wordt door twee vaste chauffeurs naar elke wedstrijden gereden.
Wintertraining
De fierljeppers trainen ook in de winter, dit kan zijn: krachttraining, hardlooptraining en techniektraining. De afzonderlijke elementen van het fierljeppen worden getraind. Sommige fierljeppers hebben thuis een ruimte met materialen en apparaten voor een krachttraining.
Technische Commissie (TC)
De Technische Commissie vervult tijdens de wedstrijd de scheidsrechter rol. Vooraf aan de wedstrijd controleert de TC de waterdiepten, de kwaliteit van het zandbed. Tijdens de wedstrijd let de TC er op dat het zandbed veilig blijft om in te landen en dat de fierljeppers zich aan de reglementen houden. De TC-leden zijn herkenbaar aan hun rood-blauwe shirts.
Commentator
Tijdens de wedstrijden is een commentator in de fierljepbus aanwezig, deze persoon informeert het publiek over het wedstrijdverloop en geeft uitleg over de fierljepsport.
Wedstrijdsecretariaat (WS)
Alle afstanden die tijdens een wedstrijd worden gesprongen worden bijgehouden door het WS. Tijdens de wedstrijd is één persoon van het WS in de bus aanwezig om de afstanden vast te leggen en voorziet de commentator van informatie over het wedstrijdverloop. Informatie over persoonlijke records en wie op plaats 1, 2 of 3 staat heeft het WS direct paraat.
Stoplicht
De fierljeppers hebben 2 minuten en 15 seconden tijd om hun sprong te maken. Dit houdt in dat zodra de polsstok voor de schans staat, het stoplicht op groen gaat en de tijd begint te lopen. Als een fierljepper nog 30 seconden tijd heeft gaat het stoplicht op oranje. Na 2 minuten en 15 seconden moet de fierljepper de sprong hebben gemaakt. Is dit niet het geval, dan is de sprong ongeldig.
Regen en natte polsstokken
Als het regent kan er niet gefierljept worden. Een wedstrijd wordt dan stilgelegd of afgelast, ook wordt bij regen niet getraind. De polsstok wordt nat en daardoor glad. Als de fierljepper een natte polsstok vast pakt glijdt hij/zij naar onderen. Het fierljeppen is dan niet veilig.
Tijdens een wedstrijd kan een polsstok nat worden van opspattend water, een fierljepper maakt altijd voor de sprong de polsstok droog met een handdoek.
Frysk Ljeppers Boun (FLB)
De FLB is de overkoepelende bond van de fierljepverenigingen in Friesland en Groningen.
In Friesland en Groningen worden officiële wedstrijden georganiseerd door de Frysk Ljeppers Boun (FLB) en in Utrecht Zuid-Holland door de Polsstokbond Holland (PBH). Gezamenlijk vertegenwoordigen zij een groep van ongeveer 600 actieve fierljeppers in Nederland. Jaarlijks zijn er 3 wedstrijden waarbij de leden van de beide bonden tegen elkaar strijden, dat is de Tweekamp (TK), het Nederlands Kampioenschap (NK) en de Nederlandse Fierljep Manifestatie (NFM).
Polsstokbond Holland (PBH)
De PBH organiseert samen met zes fierljepverenigingen in Utrecht en Zuid-Holland een competitie.
De PBH is de overkoepelende bond van de polsstokverenigingen in Utrecht en Zuid-Holland.
Nederlandse Fierljepbond (NFB)
De NFB is in 1991 opgericht met het doel om het fierljeppen in Nederland te behouden, te bevorderen en in goede banen te leiden. Via de NFB werken de FLB en de PBH samen en stemmen reglementen op elkaar af.